Dişler Neden Çapraşık (Yamuk) Olur?

Diş Çapraşıklığı Sebepleri Neler?

Diş çapraşıklığı ya da yamukluğu, dişlerin olması gereken konumlarda bulunmamasından kaynaklanan ağız sağlığı problemlerinden biridir. Diş çapraşıklığının şiddeti kişiden kişiye değişebilir ve dolayısıyla farklı tedavi yöntemleri gerektirebilir. Kimi hastada dişler daha sıkışık bir haldeyken kimi hastada dişler seyrek olup, diş arasında boşluklar görülebilir. 
Diş çapraşıklığının farklılık göstermesinin birçok sebebi bulunmaktadır. Bu sebeplerin bazıları genetiktir. Fakat bazı sebeplerin erken yaşta önüne geçmek mümkündür. Dişler neden çapraşık olur? Diş çapraşıklığı sebepleri nelerdir? Diş yamukluğu neden olur? Kafanızda bunun gibi soru işaretleri varsa doğru yanıtları alabilmek için yazımızı okuyabilirsiniz.

Diş Çapraşıklığı Sebepleri Nelerdir? Diş Yamukluğu Neden Olur?

Dişler neden çapraşık olur diye soruyorsanız cevap genetik ya da hatalı uygulamalardan dolayı olabilir. Diş çapraşıklığı ya da diş yamukluğu olarak isimlendirilen ağız sağlığı problemi; genetik, hatalı uygulamalar ya da zamanında alınmamış önlemler nedeniyle ortaya çıkmış olabilir.

• Genetik Geçiş: Diş çapraşıklığı sebeplerinden ilki genetik faktörlerdir. Anne ve babadan ya da daha önceki kuşaklardan gelen genetik faktörler diş yamukluğuna sebep olabilir. Özellikle çeneleri ilgilendiren durumlar genetik kökenlidir. Alt çenenin üst çeneden ileride olması durumu, diş çapraşıklığının kalıtımla geçmesinden kaynaklıdır.  Çocuğun anne ya da babasından küçük çene, diğer ebeveyninden büyük dişler miras alması diş çapraşıklığı oluşmasına sebep olacaktır. Çenelerin aşırı küçüklüğü veya büyüklüğü sıklıkla genetik kökenlidir.  Benzer şekilde, eksik diş bulunması fazla diş bulunması, gömülü köpek dişi veya dudak bağı bulunması (frenilum) genetik geçiş gösterip dişerde çapraşıklıkta veya seyreklikte rol oynamaktadır.
• Vaktinden evvel süt dişi kayıpları veya aşırı çürük: Diş çapraşıklığı nedenleri arasında en yaygın olan sebep, süt dişlerinin vaktinden evvel düşmesidir. Çocuğun çok fazla şekerli gıda tüketmesi ve ağız bakımına özen gösterilmemesi süt dişlerinin çürümesine ve doğal düşme zamanından erken kaybedilmesine neden olur. Erken kaybedilen süt dişleri diş çapraşıklığına yol açar. Süt dişleri, yerine gelecek olan kalıcı dişlere yer koruyuculuk yapar ve rehberlik eder. Zaten düşeceği düşünülen süt dişi alındığında kalıcı dişin yerleşmesi gereken alan diğer dişlerin beklenmedik zamanda oluşan bu boşluğa hareketiyle küçülmüş olur. Çünkü, doğada temel amaç beslenmek ve hayatta kalmaktır. Oluşan bu boşlukta çiğneme yapılamayacağı için sürmüş olan komşu dişler otomatik olarak bu boşluğa serpilirler. Bu da alttan gelecek kalıcı dişin yamuk ya da eğri çıkmasına hatta yer bulamadığı için gömülü kalmasına sebep olabilir. Bu nedenle süt dişleri herhangi bir nedenle doğal düşme vaktinden erken kaybedildiğinde, oluşan yeri korumak için derhal yer tutucular uygulanmalıdır. Yer tutucular, daimi dişler çıkana kadar yeri korumaya devam etmelidir.
• Zararlı fonksiyonel alışkanlıklar: Yaşınız kaç olursa olsun, eğer normalde kusursuz işleyen bir sistemin dengesini bozarsanız çenelerde ve dişlerde çapraşıklığa ve ciddi problemlere neden olursunuz. Örneğin tırnak yeme, parmak emme, kalem ısırma, alt dudak emme, eli ağıza götürme, yutkunma bozuklukları (bebeksi yukunma, basit dil itimi, kompleks dil itimi) gibi sürekli kendini tekrarlayan istenmeyen zararlı alışkanlıklar dişlerde ve çenelerde ciddi yamukluğa ve çapraşıklığa neden olurlar. Bu zararlı alışkanlıkların oluşturduğu problemler ortodontik tedavi ile düzeltildikten sonra dahi, alışkanlık tekrar başlarsa oluşturulan dengeyi bozacak ve dişler tekrar çapraşık hale gelecektir. Bu gibi durumda hasta ve ebeveynlerin bilinçli olması ve bu davranışların durdurulması gerekmektedir.
• Ortodontik emzik veya ortodontik biberon kullanmamak: Bebeklerde ortodontik emzik veya ortodontik biberon olmayanları kullanmak damak  çocuklarda uzun süre emzik kullanımı veya uzun süreli biberon kullanma damak yapısında şekil değişikliği oluşturacaktır. Ön dişlerin karşılıklı kapanmasını engelleyeceği (ön açık kapanış) gibi üst damak yapısını derinleştirecektir. 
• Travmalar: Diş yamukluğu neden olur sorusunun yanıtlarından biridir. Alınan darbeler sonucu dişler kaybedilebilir veya ankiloz olup kemikle kaynaşabilir.
• Ağız solunumu: Dişler neden çapraşık olur sorusunun bir başka yanıtı bireylerin burun solunumu yerine ağız solunumu yapmasıdır. Ağızdan solunum yapmak biyolojik dengeyi bozup öncelikle üst çenenin, sonrasında alt çenenin büyümesine olumsuz yönde etkiler. Üst çenede çene darlığı yaparken, alt çenede ise gelişimsel yetersizliğe neden olur. Alt çenenin geride kalmasıyla sınıf II ortodontik problemlerle sonuçlanır. Sonuçta ağızdan solunum yapılmasıyla çeneler yeterince gelişemez ve diş çapraşıklığına neden olur. Ayrıca ağız solunumu yapan bireylerde damak da kuruyacağı için dişetinde kızarıklıklar, kabarıklıklari şişmeler hatta kanamalar da meydana gelir. Doğru solunum, ağız kapalı ve sadece burundan yapılan solunumdur. Burun soluk alıp verirken havayı sadece filtrelemez bir yandan da iklimlendirir. Yani hava soğuksa ısıtır, sıcaksa serinletir, kuruysa nemlendirir. Ama ağız solunumunda bu doğal sistem devre dışı kalacağı için boğazı, yutağı, bademcikleri ve akciğerleri de istenmeyen etkilerle baş başa bırakır. Ayrıca, burun kullanılmadığı için burnun kapasitesi daha da körelir ve sanki soluk alıp verildiğinde yetersiz kalıyormuş hissi oluşur. Tedavisi için ağız solunumuna neden olan etken ortadan kaldırılmalıdır.